Dyferencyjne podejście do programowania zajęć wychowania fizycznego w zależności od szybkości rozwoju biologicznego uczniów

Abstract

Aktualność. Indywidualna akceleracja i retardacja dojrzewania biologicznego towarzyszy znaczącym odmianom morfoJogiczno-funkcjoralnego rozwoju, zdolności młodzieży jednego wieku kalendarzowego do pracy fizycznej. Różna szybkość rozwoju fizycznego w tym okresie, stwarza cały kompleks indywidualnych liczbowych i jakościowych odmian dojrzewania młodej osoby. Odmiany indywidualne dojrzewania biologicznego organizmu uczniów określają różne zdolności do opanowania materiału programowego. Indywidualne wyprzedzenia lub opóźnienia rozwoju biologicznego, w związku z procesami dojrzewania w organizmie uczniów, mogą dochodzić do pięciu lat. Programy wychowania fizycznego w szkołach są dostosowane do średniego ucznia i nie uwzględniają tempa dojrzewania biologicznego. W związku z tym praktyczne zainteresowanie wymaga wypracowania metodyki dyferencyjnego wychowania fizycznego na podstawie określenia wieku biologicznego i połączonej z nim indywidualnej szybkości morfologiczno-funkcjonalnego i ruchowego rozwoju. Problemem dyferenejainego wychowania fizycznego z uwzględnieniem indywidualnych morfologiczno-funkcjonalnych odmian i rozwoju fizycznego zajmowało się wielu naukowców. Jednak te badania nie obejmowały harmonijnych wskaźników rozwoju szybkości dojrzewania biologicznego młodzieży, powiązanych między sobą, charakterystycznych dla danego wieku.Badania dotyczące dyferencjacji obciążeń fizycznych i oceny poziomu przygotowania fizycznego z uwzględnieniem szybkości dojrzewania biologicznego przeprowadzano zazwyczaj na konkretnych wiekowo-płciowych grupach. W szczególności na grupach chłopców 15-17 lat, dziewcząt 12-13 lat, chłopców 13-14 lat. Niektóre badania dotyczą wyjaśnienia problemu dyferencjacji wysiłku fizycznego w sporcie i doboru młodzieży dla sportu wyczynowego. Uwzględnienie właściwości indywidualnego rozwoju i stanu organizmu każdego ucznia pozwoli, drogą dostosowania adekwatnych środków wychowania fizycznego, zabezpieczyć im harmonijny rozwój zdolności ruchowych. Zastosowanie nieodpowiednich zasad i metod może negatywnie wpłynąć na zdrowie uczniów, zahamować tempo ich rozwoju, spowodować utratę zainteresowania lekcjami wychowania fizycznego. Naturalne zapotrzebowanie wypracowania organizacyjno-metodycznego podejścia do problemu dyferencyjnego wychowania fizycznego młodzieży, pozwala uzasadnić i sprawdzić eksperymentalnie metodykę podejścia do rozwoju zdolności ruchowych młodzieży w wieku pubertalnym w zależności od szybkości dojrzewania biologicznego. Odpowiednio do osiągnięcia danego celu zostały określone zadania: 1. Wyjaśnić właściwości zmian funkcjonalnych zdolności do pracy fizycznej, określić dynamikę rozwoju w ciągu roku szkolnego u uczniów wieku pubertalnego z różnym tempem dojrzewania biologicznego. 2. Uzasadnić metodykę dyferencyjnego podejścia do podziału czasu wysiłku fizycznego o charakterze wybiórczym dla rozwoju zdolności ruchowych uczniów w zależności od tempa dojrzewania biologicznego. 3. Sprawdzić w eksperymentalny sposób efektywność dyferencyjnego podejścia do rozwoju zdolności ruchowych młodzieży w zależności od tempa dojrzewania biologicznego. Przedmiot badania - dyferencyjne, fizyczne przygotowanie uczniów z uwzględnieniem tempa dojrzewania biologicznego. Metody badań - wyjaśnienie zadań postawionych w pracy zostało realizowane na poziomie teoretycznym i empirycznym z otrzymaniem informacji pomiarów podstawowych cech somatycznych oraz zdolności motorycznych; zastosowanie matematyczno-statystycznych metod obróbki wyników badań. Nowość naukowa otrzymanych wyników została sformułowana następująco: - po raz pierwszy zostało rozpracowane dyferencjalne podejście do podziału czasu wysiłku fizycznego dla rozwoju zdolności ruchowych uczniów, w zależności od tempa dojrzewania biologicznego; zostały uzupełnione dane dotyczące możliwości oceny przygotowania fizycznego młodzieży w zależności od poziomu dojrzałości biologicznej; poszerzono wiedzę dotyczącą okresów sensytywnego rozwoju zdolno­ ści ruchowych młodzieży; w szczególności, została wyjaśniona heterochronność powstania sensytywnych etapów badanych wskaźników rozwoju uczniów z różnym poziomem dojrzewania biologicznego; uzupełniono wiedzę o fakt, że okresy przyrostu i obniżenia wskaźników rozwoju mchowego, stanu układu sercowo-naczyniowego i zdolności do pracy fizycznej w ciągu roku szkolnego są uwarunkowane tempem dojrzewania biologicznego. Praktyczna wartość przedstawionych badań polega na: wprowadzeniu dyferencjalnego podejścia do podziału czasu nauczania w wychowaniu fizycznym w zależności od tempa dojrzewania biologicznego młodzieży; dyferencyjnym ocenianiu przygotowania fizycznego uczniów, uwzględniającego tempo dojrzewania biologicznego.